Verslag collegetour

In september 2012 heeft de Sen Foundation ondersteunende diensten verleend aan het realiseren van een collegetour langs diverse universiteiten in Nederland door de Israëlische Professor mevrouw Nurit Peled – Elhanan, gesponsord door de Leonhard-Woltjer Stichting met medewerking van de Stichting Palestine Link.

Professor Nurit Peled-Elhanan is Lector in Taalonderwijs aan de Onderwijsfaculteit van de Hebreeuwse Universiteit en de David Yellin Hogeschool voor Onderwijs in Jeruzalem. In 2001 was zij één van de ontvangers van de Sacharov Prijs voor Mensenrechten en de Vrijheid van Denken, een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt door het Europees Parlement. Mevrouw Peled is bovendien een van de initiatiefnemers van Russell Tribunaal over Palestina ( 2009 -2012). Reden om haar naar Nederland te halen was het verschijnen van haar boek  “Palestine in Israeli Schoolbooks – Ideology and Propaganda in Education”, uitgekomen in april 2012 bij Uitgeverij I.B. Taurus in Londen. In dit boek behandelt zij de beeldvorming over Palestijnen en de Palestijnse kwestie in schoolboeken in Israël.

Het thema van dit boek: verspreiden van ideologie en propaganda door middel van schoolboeken, lijkt universeel. In haar lezingen legde mevrouw Peled uit dat elk land in het scholingstraject van haar burgers invloed wil uitoefenen op het soort burgers dat het schoolsysteem uiteindelijk aflevert aan de maatschappij. Dit is namelijk zeer effectief: een kind staat wijd open voor impressies en heeft nog niet geleerd kritisch na te denken. Ieder land heeft mythen en verhalen die de geschiedenis vormgeven, gebaseerd op het gezamenlijk geheugen. Het gevaar van dat gezamenlijk geheugen is echter dat verhalen verfraaid kunnen worden. In onze eigen geschiedenis vinden we daar ook voor beelden van, denk maar aan verzet tegen de Duitse bezetting, ons koloniaal verleden e.d. Het gezamenlijk geheugen wordt pas geschiedenis als er kritisch naar is gekeken en onderzoek naar is verricht.

Israël heeft met nog een aspect te maken: de bevolking van het land is afkomstig uit vele landen en is veelal pas neergestreken in het Midden Oosten in recente tijden. Het onderwijs stond voor de taak uit die veelheid aan talen en geschiedenissen een eenheid te smeden.  Met het neerzetten van Palestijnen als alom aanwezige vijand en gevaar is een soort kapstok geschapen waaraan verklaringen en verontschuldigingen van eigen gedrag kunnen worden opgehangen.

In Israël moet ook elk lid van de (niet-orthodoxe) bevolking, mannelijk of vrouwelijk, verplicht militaire dienst  vervullen, waardoor de burger gerede kans loopt op het moeten uitvoeren van bewakingsdiensten bij grensovergangen, maar ook op verwikkeld raken in agressie, al dan niet uitgelokt door Israël of door Palestijnen. Mevrouw Peled toont in haar boek aan  hoe Israël schoolkinderen hierop voorbereidt: namelijk door Palestijnen neer te zetten als gevaar,als Arabieren, als niet-burger , als mensen die zelf vertrokken zijn uit hun eigen land om plaats te maken voor de joden die na eeuwen van diaspora  het hun al in Bijbelse tijden  Beloofde Land ( een land alleen voor joden) weer kwamen bewonen. Dit gebeurt in woord en beeld, in boeken voor geschiedenis, maar ook voor aardrijkskunde en taalonderwijs. Mevrouw Peleds boek gaat uitvoerig in op de gebruikte technieken en geeft talloze voorbeelden in woord en beeld en bespreekt de effecten daarvan op zowel Israëli’s als Palestijnen. Ze wijst ook op subtiliteiten van taalgebruik, zaken waar aanvankelijk gemakkelijk overheen wordt gelezen, maar die toch blijven hangen in de geest.

Wie de spreekster aanhoorde, kwam onder de indruk van haar inzichten en werd gelijkertijd  opgewekt te onderzoeken hoe het met de mythevorming in eigen land gesteld is. Bewustwording  en onderwijs zijn het begin van verbetering van gewoonten,  Professor Peled zei: “Wie geïnformeerd is, kan nooit meer niet op de hoogte zijn.”

Professor Peled – Elhanan werd vergezeld van haar echtgenoot Rami Elhanan, die zich inzet voor de vereniging  Israeli-Palestinian Bereaved Parents for Peace, een groepering van ouders die een kind hebben verloren door bezettingsgeweld. De Elhanans hebben zelf ook een dochter verloren in een zelfmoordaanslag van een Palestijn. Door het houden van lezingen, gezamenlijk uitgesproken van zowel een Israëli als een Palestijn die de hoogste prijs hebben betaald, geven de leden van deze vereniging een indringende bijdrage aan het bevorderen van de vredesgedachte tegenover het vijandbeeld dat nu de overhand heeft.  Het was een voorrecht met deze twee bijzondere mensen kennis te kunnen maken.

Door: Joanette van der Mey